ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਜਨਗਾਥਾ ਟਾਇਮਜ਼: (ਰਵਿੰਦਰ)
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਚਾਰ ਤੋਂ 10 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧੇਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਲਾਸ 12ਵੀਂ ਵਿਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸੇ ਬੈਚ ਲਈ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਾਫ਼ੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇੱਕ ਆਰਟੀਆਈ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਯੂਟੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ 11ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਮੈਰਿਟ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਖੁੱਲੇ ਦਾਖ਼ਲੇ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਦੀ ਪਾਲਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਸਿੱਧੇ ਨਵੇਂ ਦਾਖ਼ਲੇ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਈ ਨੀਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਸੀਬੀਐਸਈ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਸਕੂਲ ਦੇ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਪਰਵਾਸ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੈ।
ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਲਾਸ 12ਵੀਂ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ ਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਦੋ ਸਾਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 114 ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 40 ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਹਨ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ 40 ਵਿਚੋਂ 26 ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲੇ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਤ ਹੈ। ਆਰਟੀਆਈ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਾਲ 2014-15 ਵਿਚ ਤਕਰੀਬਨ 5686 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 2016-17, ਘੱਟੋ ਘੱਟ 6,257 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, 2015-16 ਵਿੱਚ, ਘੱਟੋ ਘੱਟ 5,885 ਵਿਦਿਆਰਥੀ, 2016-17 ਵਿੱਚ, ਕੁੱਲ 6122 ਵਿਦਿਆਰਥੀ, 2017-18 ਵਿੱਚ, 6,506 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਨ। ਉਸੇ ਬੈਚ ਲਈ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲੇ ਲਈ ਅਨੁਸਾਰੀ ਅੰਕੜੇ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 6,257 (2016-17 ਲਈ), 6,629 (2017-18 ਲਈ), 7,065 (2018-2019 ਲਈ), ਅਤੇ 6,719 (2019-20 ਲਈ) ਸਨ। ਕੁੱਝ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਨੰਬਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੇ ਵੀ ਉਪਰੋਕਤ ਰੁਝਾਨ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਗੌਰਮਿੰਟ ਮਾਡਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ -44 ਨੇ 2014-15 ਵਿਚ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ 76 ਦਾਖ਼ਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਦੋ ਸਾਲਾਂ (2016-17) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲ ਨੇ ਕਲਾਸ 12 ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 150 ਦਾਖ਼ਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਸਾਲ 2016-17 ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 52 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂਕਿ ਦਾਖ਼ਲੇ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ (2018-19 ਵਿਚ) ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ 171 ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੈਕਟਰ 20 ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ, 2014-15 ਵਿਚ 68 ਦਾਖ਼ਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 2016-17 ਵਿੱਚ, 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਦਾਖਲਾ 381 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 2014-15 ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਗੁਣਾਂ ਵੱਧ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, 2018-19 ਵਿਚ, ਸਕੂਲ ਨੇ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 101 ਦਾਖ਼ਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, 2020-21 ਵਿਚ 472 ਲੜਕੀਆਂ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਈਆਂ ਸਨ।
ਸਿੱਖਿਆ ਮਾਹਿਰ ਅਤੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਦਾਖ਼ਲੇ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਘੱਟ ਫ਼ੀਸਾਂ, ਹੋਰ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਪਰਵਾਸ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤੇ। ਸਾਬਕਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਧਿਕਾਰੀ ਚੰਚਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸੀਬੀਐਸਈ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੋਰ ਰਾਜ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪਰਵਾਸ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੀਬੀਐਸਈ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲਾਂ ਤੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਨੂੰ ਮਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਪਿਛੋਕੜ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਕਈ ਵਾਰ ਸੀਬੀਐਸਈ ਪਰਵਾਸ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ” ਪੀਯੂ ਵਿੱਚ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਅਪਾਹਜਤਾ ਅਧਿਐਨ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਲਵਲੀਨ ਕੌਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, “ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮਿਆਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਤੋਂ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਪਾਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ 11ਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।”
